ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ - Η ΝΕΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Κίνδυνος μπορεί να οριστεί ως η αβεβαιότητα για τα γεγονότα και τα αποτελέσματά τους τα οποία θα μπορούσαν να έχουν υλική επίδραση στους σκοπούς και τους στόχους μιας οικονομικής οντότητας καθώς και η μεταβλητότητα απροσδόκητων αποτελεσμάτων. Η διαχείριση κινδύνων είναι μια σημαντική διαδικασία για κάθε επιχείρηση, η οποία:

• βοηθά στην αποφυγή προβλέψιμων κινδύνων
• προστατεύει από τις λάθος επενδυτικές αποφάσεις
• μειώνει τις απώλειες και τις ζημιές από απρόβλεπτα γεγονότα

Κατηγορίες κινδύνων:

· Επιχειρηματικοί κίνδυνοι (business risks)

• Επιχειρηματικές αποφάσεις (προϊόντα, μάρκετινγκ, δομή οργάνωσης)
• Επιχειρηματικό περιβάλλον (μακροοικονομικό, ανταγωνισμός, τεχνολογίες)

· Μη-επιχειρηματικοί κίνδυνοι (non-business risks)

• Πιστωτικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος απώλειας κεφαλαίων λόγω αδυναμίας είσπραξης μέρους των απαιτήσεων της εταιρίας.
• Κίνδυνος αγοράς είναι στην πλευρά της πώλησης ο κίνδυνος περιορισμού της ζήτησης για διάφορους λόγους όπως για παράδειγμα η μεγάλη αύξηση των τιμών και στην πλευρά της αγοράς - παραγωγής προϊόντων, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα όπως η έλλειψη ή η υπερβολική αύξηση των τιμών των Α΄ υλών και του κόστους μεταφοράς τους.
• Λειτουργικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος από έκτακτα γεγονότα που δεν έχουν να κάνουν με την αγορά αλλά επηρεάζουν δυσμενώς τη λειτουργία της επιχείρησης όπως για παράδειγμα ο κίνδυνος ενός πολεμικού επεισοδίου ή το ενδεχόμενο διακοπής της παροχής ενέργειας (αερίου, ρεύματος, πετρελαίου).
• Κίνδυνος ρευστότητας είναι η έλλειψη ρευστών διαθεσίμωνγια την κάλυψη των ταμειακών αναγκών της επιχείρησης η οποία μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία ρευστοποίησης του κυκλοφορούντος ενεργητικού της, στην καθυστέρηση εισπράξεων των απαιτήσεών της ή ακόμα και στην αδυναμία της επιχείρησης να έχει πρόσβαση σε επαρκή δανειακά κεφάλαια. Επομένως ο κίνδυνος ρευστότητας συνδέεται άμεσα με τους λοιπούς κινδύνους καθώς όλες οι δυσμενείς συνέπειες για την επιχείρηση καταλήγουν στον περιορισμό των διαθεσίμων.
• Συναλλαγματικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος που έχει να κάνει με την υψηλή μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών μεταξύ των νομισμάτων και επηρεάζει την επιχείρηση στο βαθμό που εκτίθεται σε συναλλαγές σε ξένο νόμισμα.
• Κίνδυνος πληθωρισμού είναι ο κίνδυνος μείωσης του εισοδήματος από την υπερβολική αύξηση των τιμών των προϊόντων και των υπηρεσιών. Η επίπτωση του πληθωρισμού στις επιχειρήσεις είναι από τη μια η αύξηση του κόστους παραγωγής και από την άλλη η μείωση της ζήτησης λόγω μείωσης των διαθέσιμων εισοδημάτων των καταναλωτών.
• Φορολογικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος απώλειας κεφαλαίων λόγω επιβολής έκτακτων φόρων ή λόγω αύξησης της φορολογίας.

Ο επόμενος χειμώνας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα δύσκολος με τις επιχειρήσεις να έχουν να αντιμετωπίσουν όλους τους παραπάνω κινδύνους, σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, ανασφάλειας με τους γείτονες και διανύοντας μια μακρά προεκλογική περίοδο.

Μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την αντιμετώπιση των κινδύνων στο μέτρο του δυνατού:

• Οι εταιρίες που πρόκειται να κάνουν επενδύσεις θα πρέπει να σκεφτούν αν θα τις ξεκινήσουν άμεσα ή θα πρέπει να περιμένουν να φανεί η έκταση των συνεπειών από τους κινδύνους που παρουσιάζονται. Όσες έχουν ήδη ξεκινήσει τις επενδύσεις τους είτε σε νέα περιουσιακά στοιχεία είτε σε νέα προϊόντα, θα πρέπει να αξιολογήσουν σε ποιο βαθμό θα επηρεάσει η κατάσταση τη λειτουργία τους σε συνδυασμό με την ροή πόρων στους επενδυτικούς σκοπούς.
• Πρέπει να γίνουν σενάρια επηρεασμού των κρίσιμων δεικτών των εταιριών από τις συνθήκες της αγοράς και να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Ενδεικτικά αναφέρεται η μείωση της παραγωγής και η αποφυγή αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων.
• Για να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενες συνέπειες από τον κίνδυνο αγοράς οι εταιρίες θα πρέπει να εξετάσουν μέχρι ποιο βαθμό μπορούν να απορροφήσουν την αύξηση του κόστους και να περιορίσουν το μικτό κέρδος τους σε βαθμό που από τη μια να τους επιτρέπει να διατηρήσουν την απαραίτητη κερδοφορία και από την άλλη να μην έχουν πολύ μεγάλη μείωση πωλήσεων λόγω υπερβολικών αυξήσεων στις τιμές πώλησης. Αυτό σε μεγάλη έκταση θα μπορούσε να έχει θετική επίδραση στον πληθωρισμό.
• Στις εξωγενείς έκτακτες συνθήκες που ενδεχομένως θα προκύψουν λόγω έλλειψης ενεργειακών πόρων, θα πρέπει από τώρα να γίνει έρευνα και πρόβλεψη χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας, σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας από όπου είναι εφικτό και σχεδιασμός εναλλακτικών ωραρίων λειτουργίας ανάλογα με τις ημέρες και τις ώρες των ενδεχόμενων διακοπών παροχής ενέργειας. Επίσης είναι σημαντικό να αξιολογηθούν και κατηγοριοποιηθούν οι παρτίδες παραγωγής με βάση το βαθμό σημασίας τους που μπορεί να έχει να κάνει με το βαθμό κερδοφορίας που φέρνει το κάθε προϊόν, με τη μακροχρόνια σχέση με τους πελάτες, το βαθμό δυσκολίας στην παραγωγή κ.ο.κ.
• Ο κίνδυνος ρευστότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη διατήρηση διαθέσιμων υφιστάμενων γραμμών χρηματοδότησης, τον αναπρογραμματισμό του πλάνου αγορών και πληρωμών της εταιρίας και τη σύναψη συμβάσεων βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης κεφαλαίου κίνησης δοσοληπτικού χαρακτήρα ώστε να αντληθούν κεφάλαια μόνο εφόσον χρειαστεί. Είναι προτιμότερο να χρεωθεί η εταιρία ένα μικρό σχετικά μέρος τραπεζικών εξόδων μπροστά στον κίνδυνο έλλειψης διαθεσίμων για την εξυπηρέτηση της παραγωγής και των αγορών. Όλα αυτά βέβαια με δεδομένο ότι τα προβλήματα δε θα επεκταθούν και στον τραπεζικό τομέα, με συνέπεια την έλλειψη κεφαλαίων από την αγορά.
• Για την αντιμετώπιση του συναλλαγματικού κινδύνου, αυτό που γίνεται συνήθως από τις εταιρίες οι οποίες έχουν σημαντικό ύψος συναλλαγών σε συνάλλαγμα είναι η αντιστάθμιση κινδύνου με προαγορά συναλλάγματος και δημιουργία τιμοκαταλόγων με βάση την συγκεκριμένη ισοτιμία αγοράς του συναλλάγματος ώστε να μην επηρεαστεί από τις διακυμάνσεις της ισοτιμίας.
• Ο κίνδυνος του πληθωρισμού αντιμετωπίζεται κυρίως από τις κεντρικές τράπεζες με αύξηση επιτοκίων ώστε να περιοριστεί το πληθωριστικό χρήμα στην αγορά και να σταματήσει η άνοδος των τιμών. Αυτό συνήθως έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης για αυτό και ο μεγαλύτερος φόβος των οικονομικών επιτελείων είναι ο στασιμοπληθωρισμός, η υπερβολική δηλαδή αύξηση των τιμών παράλληλα με φαινόμενα ύφεσης και αύξηση της ανεργίας στην αγορά.
• Ο κίνδυνος επιβολής νέων φόρων είναι πάντοτε υπαρκτός ανάλογα με την πορεία των δημοσίων κρατικών εσόδων και γενικότερα της εθνικής οικονομίας και σίγουρα σχετίζεται και με τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας στο ευρύτερο περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που μπορούν να κάνουν οι εταιρίες για το ενδεχόμενο να προκύψουν έκτακτοι φόροι, είναι από τη μια η πιθανή πρόβλεψη που μπορεί να σχηματιστεί και από την άλλη η λήψη φορολογικού πιστοποιητικού ώστε να διασφαλιστεί κατά το δυνατό η ορθότητα των φορολογικών της δεδομένων και να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα για έκτακτους ελέγχους.

Η αστάθεια που επικρατεί στο ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον και οι συνεχόμενες κρίσεις τα τελευταία χρόνια, με τις επιπτώσεις που έχουν στην οικονομία, κάνουν το ρόλο των Οικονομικών Διευθύνσεων κρίσιμο για την συνεχιζόμενη λειτουργία της οικονομικής μονάδας αλλά και για την επίτευξη των στόχων της.